پیامد احیای آب‌بندان‌ها در مازندران
پیامد احیای آب‌بندان‌ها در مازندران
احیای آب‌بندان‌های مازندران: کلید مقابله با خشکسالی و تقویت کشاورزی
احیای آب‌بندان‌ها در مازندران به‌عنوان یکی از راهبردهای اصلی مدیریت منابع آب، نقشی
بی‌بدیل در کاهش اثرات خشکسالی و تقویت کشاورزی ایفا کرده است. این اقدام که با
سرمایه‌گذاری ۶۰ میلیارد تومانی دولت در سال گذشته عملیاتی شد، توانسته است کشاورزان
این منطقه را دلگرم کند و زمینه را برای بهبود معیشت آن‌ها فراهم سازد. با مرمت و لایروبی
۶۰ هکتار از آب‌بندان‌های استان، اکنون کشاورزان با آسودگی بیشتری به فعالیت‌های زراعی
خود مشغول‌اند.
پیامد احیای آب‌بندان‌ها در مازندران
نقش حیاتی آب‌بندان‌ها در کشاورزی شمال کشور
آب‌بندان‌ها که در مازندران به “اندون” معروف‌اند، سازه‌هایی هستند که نه‌تنها برای ذخیره
آب کشاورزی طراحی شده‌اند، بلکه مزایای متعددی همچون مهار سیلاب‌ها، پرورش آبزیان،
جمع‌آوری آب‌های زهکش، و تقویت گردشگری روستایی دارند. این منابع آبی با فراهم‌سازی
ذخیره پایدار آب، نقش کلیدی در رونق کشاورزی استان ایفا می‌کنند.
طبق آمار رسمی جهاد کشاورزی مازندران، این استان دارای ۹۱۵ قطعه آب‌بندان با مساحت
حدود ۱۸ هزار هکتار است. اما ۸۰ درصد این سازه‌ها نیازمند مرمت و لایروبی هستند. کاهش
عمق این منابع آبی به دلیل عدم رسیدگی در سال‌های گذشته، توان ذخیره‌سازی آن‌ها را
کاهش داده است.
پیامد احیای آب‌بندان‌ها در مازندران
به گفته کارشناسان، ظرفیت کنونی آب‌بندان‌های مازندران حدود ۳۵۰ میلیون مترمکعب
است، اما با اتمام پروژه‌های مرمت و لایروبی، این ظرفیت به ۷۰۰ میلیون مترمکعب افزایش
خواهد یافت که دو برابر ظرفیت تمامی سدهای استان است.
اجرای طرح‌های مرمت و لایروبی: نمونه‌ای موفق
یکی از نمونه‌های موفق این پروژه‌ها، لایروبی آب‌بندان «ولاغوز» در بخش چهاردانگه
شهرستان ساری است. این آب‌بندان با لایروبی ۱.۵ هکتاری، اکنون آب مورد نیاز ۴۰ هکتار از
زمین‌های شالیزاری ۷۰ کشاورز منطقه را تأمین می‌کند. کشاورزان این منطقه که در گذشته با
نگرانی‌های ناشی از کمبود آب روبه‌رو بودند، اکنون با اطمینان بیشتری به کشت و کار خود
مشغول‌اند.
پیامد احیای آب‌بندان‌ها در مازندران
دهیار و اعضای شورای این روستا تأکید کرده‌اند که لایروبی این آب‌بندان، حجم ذخیره آب را
دو برابر کرده و به کشاورزان امکان داده است که نشاکاری برنج را با آسودگی خاطر انجام
دهند.
پیامد احیای آب‌بندان‌ها در مازندران
نقش آب‌بندان‌ها در مقابله با تغییرات اقلیمی
تغییرات اقلیمی و کاهش بارندگی‌های فصلی، اهمیت مدیریت منابع آبی را دوچندان کرده
است. مازندران با بارش ۳۵ درصد از نزولات آسمانی در فصول زراعی و ۶۵ درصد در فصول
غیرزراعی، به منابع آبی قابل اتکایی مانند آب‌بندان‌ها نیاز دارد. این سازه‌ها، با ذخیره‌سازی
آب در فصول پرآب و تأمین آن در فصول خشک، نقش کلیدی در استمرار کشاورزی استان
دارند.
پیامد احیای آب‌بندان‌ها در مازندران
احیای آب‌بندان‌ها، همچنین از نظر اقتصادی به صرفه است؛ چرا که هزینه‌های ساخت
سدهای جدید را کاهش داده و با تقویت کشت چندباره محصولات، بازده اقتصادی کشاورزی
را افزایش می‌دهد.
سرمایه‌گذاری در آبیاری مدرن: مکمل احیای آب‌بندان‌ها
در کنار لایروبی آب‌بندان‌ها، توسعه سیستم‌های آبیاری مدرن نیز یکی از اقدامات مؤثر دولت
در مازندران بوده است. به گفته مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد
کشاورزی مازندران، در یک سال گذشته ۱۸۰ میلیارد تومان برای اجرای آبیاری تحت فشار و
قطره‌ای در اراضی استان هزینه شده است.
پیامد احیای آب‌بندان‌ها در مازندران
دولت همچنین با پرداخت ۵۰ درصد از هزینه‌های اجرای این طرح‌ها به صورت تسهیلات
رایگان، کشاورزان را به استفاده از روش‌های نوین آبیاری تشویق می‌کند. ا
تأثیر اقتصادی و اجتماعی احیای آب‌بندان‌ها
احیای آب‌بندان‌ها علاوه بر تأثیرات زیست‌محیطی و کشاورزی، پیامدهای اقتصادی و
اجتماعی مثبتی نیز به همراه داشته است. کشاورزان استان با افزایش اطمینان از تأمین آب،
فرصت بیشتری برای برنامه‌ریزی و گسترش فعالیت‌های زراعی پیدا کرده‌اند.
نتیجه‌گیری: الگویی برای سایر استان‌ها
احیای آب‌بندان‌های مازندران، الگویی موفق از مدیریت منابع آب و توسعه پایدار کشاورزی
است. این اقدام نه تنها تأثیرات مثبت اقتصادی و اجتماعی داشته، بلکه نشان‌دهنده تعهد
دولت به مقابله با تغییرات اقلیمی و حمایت از کشاورزان است.
ادامه این روند و گسترش آن به سایر استان‌های شمالی می‌تواند به تقویت امنیت غذایی
کشور و کاهش آسیب‌پذیری در برابر تغییرات اقلیمی کمک کند. مازندران، با ۲۳۰ هزار هکتار
اراضی شالیزاری و تولید یک میلیون تن برنج سفید در سال، نقش کلیدی در تأمین غذای
کشور ایفا می‌کند و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های آبی، به حفظ این جایگاه کمک خواهد
کرد.